Δείτε το άρθρο στην ιστοσελίδα ΤΑ ΝΕΑ
Με μεγάλη βιασύνη ήρθε πάλι στην επικαιρότητα το θέμα των ιδιωτικών ΑΕΙ στην Ελλάδα. Θα πρέπει από την αρχή να διασαφηνιστεί ότι δεν νοείται σε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα να υπάρχει απαγόρευση ίδρυσης τους. Προηγούμενη προσπάθεια αλλαγής του σχετικού άρθρου του Συντάγματος απέτυχε, αλλά ελπίζω την επόμενη φορά να υπάρχει η απαιτούμενη συναίνεση στη Βουλή για να καταργηθεί. Η κυβέρνηση βασιζόμενη σε νομική ερμηνεία σχετικής ευρωπαϊκής νομοθεσίαςβιάζεται να καταργήσει το εμπόδιο αυτό άμεσα. Σύμφωνοι! Σε καμία περίπτωση όμως δεν πρέπει η βιασύνη αυτή να μεταφερθεί στις διαδικασίες εφαρμογής αυστηρών αξιοκρατικών κριτηρίων για την ίδρυση των νέων ιδρυμάτων.
Στην ιδιωτική πρωτοβουλία βασικός παράγοντας είναι το κέρδος. Θα πρέπει να διαχωριστούν τα μη κερδοσκοπικά ιδρύματα (από κοινωφελείς οργανισμούς, χορηγούς, δωρεές, κλπ.) από τα κερδοσκοπικά. Πιστεύω ότι θα πρέπει να ξεκινήσουμε με τα πρώτα, εφόσον υπάρξει σοβαρό ενδιαφέρον και σταδιακά με τα άλλα, μετά και την εξασφάλιση αυστηρών ελεγκτικών μηχανισμών. Τα κριτήρια ίδρυσης να είναι αυστηρά αξιοκρατικά αναφορικά με τα προγράμματα σπουδών, τις δυνατότητες ανάπτυξης έρευνας αιχμής, τις υποδομές των εργαστηρίων (ιδιαίτερα για γιατρούς, μηχανικούς, κλπ.), τις επιλογές διοίκησης και ΔΕΠ, τα δίδακτρα, τις υποτροφίες για τους οικονομικά αδύναμους, κλπ. Διαβάζουμε ότι το έργο αυτό θα ανατεθεί μάλλον στην ΕΘΑΑΕ, η οποία όμως δεν φαίνεται να είναι απολύτως ανεξάρτητη από το υπουργείο. Ο φορέας που θα αναλάβει πρέπει να είναι ανεξάρτητος από υπουργεία και ιδρύματα, στελεχωμένος αξιοκρατικά και με διεθνή εμπειρία.
Στο νέο αυτό τοπίο της ανώτατης εκπαίδευσης θα πρέπει να δοθούν σε όλα – δημόσια και ιδιωτικά – ίσες ευκαιρίες για υγιή ανταγωνισμό. Άρα θα πρέπει:
• Να ξεκαθαριστεί χωρίς δισταγμούς ο ακαδημαϊκός χάρτης από εκείνα τα ιδρύματα και τμήματα που μετατράπηκαν σε πανεπιστήμια σε μια νύκτα χωρίς αξιολόγηση και δεν πληρούν τις ακαδημαϊκές προϋποθέσεις. Πρέπει η χώρα να αποκτήσει τεχνολογική εκπαίδευση τριετούς διάρκειας.
• Να ξεκαθαριστεί χωρίς δισταγμούς ο ακαδημαϊκός χάρτης από εκείνα τα ιδρύματα και τμήματα που μετατράπηκαν σε πανεπιστήμια σε μια νύκτα χωρίς αξιολόγηση και δεν πληρούν τις ακαδημαϊκές προϋποθέσεις. Πρέπει η χώρα να αποκτήσει τεχνολογική εκπαίδευση τριετούς διάρκειας.
• Η χρηματοδότηση των δημοσίων πανεπιστημίων να αυξηθεί σημαντικά και να μην υστερεί αυτής των ιδιωτικών. Αν δεν μπορεί το δημόσιο, θα πρέπει να επιτραπεί η παροχή διδάκτρων (χαμηλότερων από τα αντίστοιχα των ιδιωτικών) ή άλλων οικονομικών παροχών.
• Η διαχείριση της έρευνας μέσω των ΕΛΚΕ να απαλλαγεί από το δημόσιο λογιστικό. Τα πανεπιστήμιά μας προσπαθούν να καλπάσουν και τα βαρίδια της γραφειοκρατίας τα κρατούν στο σημειωτόν.
• Να «απογαλακτιστούν» επιτέλους από το υπουργείο και να αποκτήσουν δικό τους βηματισμό. Οι οριζόντιες ρυθμίσεις είναι ισοπεδωτικές και εμποδίζουν την ανάπτυξη υγιούς ανταγωνισμού. Ένα λιτό πλαίσιο ακαδημαϊκών διατάξεων ενιαίο για όλα τα ΑΕΙ είναι αυτό που χρειάζεται από το υπουργείο, τα υπόλοιπα θα πρέπει να καθορίζονται από τα ίδια με ευθύνη των διοικήσεων και συλλογικών οργάνων τους.
• Να επικαιροποιηθούν τα προγράμματα σπουδών ώστε να καλύπτουν βασικές και σύγχρονες γνώσεις και τεχνολογίες. Να γίνουν εξωστρεφή προγράμματα για την προσέλκυση ξένων φοιτητών.
• Να αναβαθμιστούν και αυστηροποιηθούν ενιαία για κάθε επάγγελμα τα απαραίτητα προσόντα και οι εξετάσεις για απόκτηση άδειας εξάσκησής τους.
Όλα αυτά και άλλα που παραλείπονται λόγω στενότητας του χώρου αποτελούν προϋποθέσεις, αν θέλουμε το εγχείρημα να επιτύχει. Τα καλά δημόσια πανεπιστήμια θέτουν τον πήχη εκεί που πρέπει, ώστε κάθε ιδιωτική πρωτοβουλία στην ανώτατη εκπαίδευση να γνωρίζει εξαρχής με τι θα συγκριθεί.
Μ. Α. Μιμίκου
Ομ. Καθηγήτρια Ε.Μ.Π.