Η έρευνα στο έλεος της γραφειοκρατίας
Μετά την ψήφιση του Ν.4057 αρ. 9, παρ. 20.α (βλ. συνημ. ΦΕΚ 54, 14/3/ 2012) που περιγράφεται συνοπτικά στο συνημμένο κείμενο ομάδας εργασίας των ΑΕΙ για την σύναψη μιας απλής σύμβασης ανάθεσης έργου με φυσικό πρόσωπο, στο πλαίσιο των ερευνητικών προγραμμάτων που διαχειρίζονται οι ΕΛΚΕ των Πανεπιστημίων, απαιτούνται πλέον : Έκδοση Πράξης Υπουργικού Συμβουλίου (υπογραφές τεσσάρων υπουργών), Βεβαίωση του Γενικού Γραμματέα του αρμόδιου Υπουργείου που χρηματοδοτείται το έργο ή εποπτεύει τον Φορέα Υλοποίησης, Βεβαίωση του Φορέα Υλοποίησης, Σύνταξη προκήρυξης και αποστολή στον Α.Σ.Ε.Π.
Πρόκειται για μια παγκοσμίως πρωτοφανή διαδικασία υλοποίησης ερευνητικών προγραμμάτων που η εφαρμογή της θα δημιουργήσει δυσεπίλυτα προβλήματα και θα έχει σοβαρότατες αρνητικές συνέπειες για την έρευνα στην Ελλάδα. Αντιλαμβάνομαι ίσως την σκοπιμότητα που οδήγησε τους συντάκτες σε αυτή την γραφειοκρατική νομική ρύθμιση, καθώς στο παρελθόν υπήρξε υπερεκμετάλλευση μετατροπής συμβάσεων έργου σε συμβάσεις αορίστου χρόνου χωρίς τη μεσολάβηση του ΑΣΕΠ, στη βάση νόμου που η ίδια η Πολιτεία θέσπισε. Λύση όμως είναι να κλείσουν όλα τα νομικά «παράθυρα» με τα οποία μπορεί να γίνεται κάτι τέτοιο και όχι να ισοπεδώνονται τα πάντα με οριζόντιες και άκριτες ρυθμίσεις. Μερικά από τα σοβαρά προβλήματα που δημιουργούνται άμεσα είναι:
- Αδυναμία υλοποίησης των τρεχόντων προγραμμάτων, αφού μετά τις 14/3/2012 θα πρέπει οι συμβάσεις των ήδη εργαζομένων ερευνητών να υποστούν όλη αυτή την πολύμηνη διαδικασία με άγνωστο αποτέλεσμα. Αυτό σημαίνει αδυναμία πληρωμών, διάλυση των ερευνητικών ομάδων και εντέλει αδυναμία έγκαιρης υποβολής παραδοτέων, τήρησης των δεσμευτικών χρονοδιαγραμμάτων των έργων κλπ.
- Αντίστοιχη πολύμηνη ταλαιπωρία θα υποστούν και τα νέα έργα που ξεκινούν τώρα, τα οποία για να αρχίσουν να υλοποιούνται θα πρέπει να περιμένουν πολλούς μήνες.
- Τα προγράμματα παροχής υπηρεσιών, από τα οποία επιβιώνουν πολλά Εργαστήρια και έχουν συνήθως μικρές διάρκειες (κάτω του έτους), στην ουσία σχεδόν αποκλείονται.
- Γίνεται πλέον ιδιαίτερα προβληματική η σύνταξη προτάσεων για νέα ερευνητικά προγράμματα, καθώς το περιεχόμενο και η ανταγωνιστικότητα πολλών εξ’ αυτών (και άρα και η χρηματοδότησή τους) εξαρτάται και από τα βιογραφικά των εμπλεκομένων ερευνητών.
Πληροφορούμαι ότι έχουν γίνει ορισμένες ενέργειες και διαμαρτυρίες από τα συλλογικά όργανα των ΑΕΙ και τη Σύνοδο των Πρυτάνεων και ότι έχει κατατεθεί μία τροπολογία του σχετικού άρθρου του Νόμου 4057, την οποία όμως θεωρώ ανεπαρκή, καθώς προσπαθεί απλώς να μειώσει τη γραφειοκρατία. Η σχετική νομική ρύθμιση δεν πρέπει να τροποποιηθεί αλλά να καταργηθεί, καθώς υπονομεύει συνολικά την έρευνα, έναν από τους πιο υγιείς και παραγωγικούς τομείς δράσης των Ελληνικών ΑΕΙ.
Προτείνω το συγκεκριμένο ζήτημα να αναδειχθεί, απεγκλωβιζόμενο από τη γνωστή ατζέντα των Διοικήσεων που μονοπωλεί εδώ και καιρό τη δημοσιότητα και να του δοθεί άμεση προτεραιότητα και μεγάλη δημοσιότητα. Πιο συγκεκριμένα, προτείνω:
- Να συνταχθεί από τη Διοίκηση ανοιχτή επιστολή με συνυπογράφοντα όλα τα Μέλη ΔΕΠ που συμφωνούν (θεωρώ ότι είναι η συντριπτική πλειοψηφία, αν όχι το σύνολο) προς τον Πρωθυπουργό, την Κυβέρνηση και τα κόμματα της Αντιπολίτευσης, με ευρεία κοινοποίηση στον Τύπο και στα ΜΜΕ, όπου θα εξηγείται με σαφήνεια γιατί η ψηφισθείσα διάταξη είναι αναποτελεσματική και υπονομεύει την Πανεπιστημιακή Έρευνα, με αίτημα την πλήρη κατάργησή της (από την τωρινή ή την επόμενη Βουλή). Παράλληλες συντονισμένες ενέργειες και από άλλα Πανεπιστήμια θα ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματικές.
- Επιστολή ενημέρωσης προς τα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης με αίτημα να εξεταστεί κατά πόσο η διαδικασία αυτή συνάδει με τα δεδομένα, το χρονικό πλαίσιο και το θεσμικό καθεστώς έγκρισης χρηματοδότησης και υλοποίησης των ερευνητικών έργων της ΕΕ.
Στη δύσκολη περίοδο της οικονομικής κρίσης, τα ερευνητικά κονδύλια που με τόσες προσπάθειες φέρουν οι ερευνητές στη χώρα και αξιοποιούνται από τα Ιδρύματα, εκτός του ότι αποτελούν το μοναδικό εργαλείο χρηματοδότησης της έρευνας, δημιουργούν θέσεις εργασίας και απασχολούν χιλιάδες νέους ερευνητές. Θα ήταν ολέθριο σφάλμα, ειδικά στην παρούσα συγκυρία, να αφεθεί η έρευνα στο έλεος της γραφειοκρατίας.
Μ.Α.Μιμίκου
Καθηγήτρια ΕΜΠ