Ουδείς διαφωνεί πλέον ότι ο ακαδημαϊκός χάρτης της χώρας έχει αναπτυχθεί με μη ορθολογικό τρόπο. Ακόμα και οι ίδιοι που προωθούσαν και υπέγραφαν τις σχετικές αποφάσεις, τώρα δηλώνουν με κάθε τρόπο την αντίθεσή τους και καταδικάζουν αυτή την άναρχη ανάπτυξη. Και αυτό γιατί τώρα το πρόβλημα δεν είναι μόνο ακαδημαϊκό, αναπτυξιακό αλλά και οικονομικό. Τα λεφτά δεν φτάνουν για όλους!!
Ο εξορθολογισμός της κατάστασης είναι απείρως δυσκολότερος από την διαμόρφωσή της. Το εγχείρημα εκτός από τις (αναμενόμενες) τοπικιστικές, κοινωνικές, συντεχνιακές και άλλες αντιδράσεις, έχει απέναντί του τον χρόνο που πιέζει, την έλλειψη των κατάλληλων μέσων, αλλά και τις νοοτροπίες του πολιτικού (και όχι μόνο) κόσμου που δεν έχουν προλάβει ακόμα να αλλάξουν. Το τελευταίο είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο, γιατί αν η αλλαγή του ακαδημαϊκού χάρτη που όλοι ευαγγελίζονται γίνει με τον ίδιο τρόπο και με τα ίδια κριτήρια που αναπτύχθηκε, τότε το αποτέλεσμα θα είναι από κάθε πλευρά χειρότερο! Ο εξορθολογισμός του ακαδημαϊκού χάρτη πρέπει να γίνει με ψυχραιμία, σοβαρότητα, συναίνεση και μελέτη. Η μελέτη αυτή θα πρέπει να γίνει από την Α.ΔΙ.Π (Αρχή Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση) η οποία αν και έχει γίνει για αυτόν τον σκοπό, εξακολουθεί να υπολειτουργεί και να μην χρησιμοποιείται. Τα ακαδημαϊκά αξιοκρατικά κριτήρια που πρέπει να χρησιμοποιηθούν είναι γνωστά σε όλους και διεθνώς αποδεκτά (ερευνητικές και εκπαιδευτικές επιδόσεις, δείκτες αριστείας κλπ). Ωστόσο, το εγχείρημα αυτό γίνεται σήμερα σε μία χώρα, η οποία αντιμετωπίζει τεράστια οικονομικά, πολιτικά, αναπτυξιακά και κοινωνικά προβλήματα και άρα ο σχεδιασμός δεν μπορεί να είναι στατικός και επί χάρτου αλλά δυναμικός, λαμβάνοντας υπόψη τα αναμενόμενα οικονομικά – κοινωνικά σενάρια εξέλιξης της ελληνικής κοινωνίας τις επόμενες δεκαετίες. Θα πρέπει, δηλαδή, να ληφθούν υπόψη και άλλα κριτήρια (ιδιαίτερα για την τεχνολογική εκπαίδευση), όπως για παράδειγμα η βιωσιμότητα των γνωστικών αντικειμένων που έχουν αναπτυχθεί, η δυνατότητα απασχόλησης και απορρόφησης των αποφοίτων των τμημάτων και ιδρυμάτων σε σχέση με τις δυνατότητες της ελληνικής παραγωγής για τα επόμενα χρόνια, ο επαγγελματικός επαναπροσανατολισμός των αποφοίτων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με στόχο τη δραστική μείωση των υποψηφίων για την τριτοβάθμια, κλπ.
Το Υπουργείο Παιδείας σε εφαρμογή σχετικών διατάξεων του νέου νομοθετικού πλαισίου (Ν. 4009/2011) παρουσίασε το Σχέδιο ‘’Αθηνά’’. Λυπάμαι να πω ότι, αν και η αιτιολογική έκθεση του σχεδίου είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, το ίδιο το σχέδιο υστερεί σημαντικά. Μοιάζει με ένα μετέωρο βήμα. Από ακαδημαϊκής πλευράς θα έλεγε κανείς ότι το μήνυμα που δίνει είναι αμφιλεγόμενο και συγκεχυμένο. Από δημοσιονομικής πλευράς, ειλικρινά αμφιβάλλω για το όφελος, αν συγκριθεί μάλιστα με τα παράπλευρα κόστη και λόγω της κοινωνικής αναταραχής που προκαλεί. Αν το Υπουργείο πιστεύει ότι με αυτό το σχέδιο εξορθολογίζεται ο ακαδημαϊκός χάρτης της χώρας, τότε απέχει πολύ από την πραγματικότητα!. Αν πάλι θεωρεί ότι γίνεται ένα πρώτο βήμα και θα ακολουθήσουν και άλλα, τότε η διαδικασία προσέγγισης, η οποία είναι βιαστική, πρόχειρη και δεν στηρίζεται σε σοβαρές μελέτες, θα πρέπει να διορθωθεί για να υπάρξει σωστή συνέχεια.
Μ.Α.Μιμίκου
Καθηγήτρια ΕΜΠ